امروزه شاهد تجویز محصولات چاقکننده به صورت پودر، کپسول و قرص عمدتاً تحت عنوان گیاهی توسط افراد سودجو در عطاریها، آرایشگاههای زنانه، باشگاههای ورزشی و ... هستیم که به هیچ عنوان مورد تائید سازمان غذا و دارو نبوده و عموماً تحت عناوین جعلی و فاقد مشخصات بهداشتی خصوصاً پروانه ساخت و کد IRC توسط افراد سودجو از طریق فضای مجازی و عطاریهای متخلف تبلیغ، تجویز و عرضه میگردند.
به گزارش کوردەواری، مصرف این فرآوردهها موجب بروز عوارض خطرناک و بعضاً جبرانناپذیر در مصرفکنندگان میشود.
ماده مؤثره این فرآوردهها عموما کورتون میباشد.
کورتون نام عامیانه گروهی از داروهاست که خاصیت مسکن و تضعیف سیستم ایمنی بدن را داشته و در درمان تعداد زیادی از بیماریها کاربرد دارند.
نام علمی این داروها کورتیکواستروئید است و به شکل قرص، آمپول، اسپری و پمادهای موضعی در بازار وجود دارند.
انواع کورتنها:
پردنیزولون، بتامتازون، دگزامتازون، متیل پردنیزولون، تریامسینولون، هیدروکورتیزون و کلوبتازول همه از انواع کورتونها هستند.
کاربرد کورتنها:
برای درمان برخی بیماریها، به عنوان مسکن فوری از انواع کورتونها استفاده میشود، مثلا در حساسیتهای شدید (مثلا بعد از تزریق پنیسیلین)، تزریق یک آمپول کورتون میتواند نجاتبخش باشد، یا در حملات شدید آسم، استفاده از کورتون خوراکی یا تزریقی باعث باز شدن راههای هوایی و بهبودی میشود. که البته مصرف کورتونها تحت نظارت پزشک و به میزان محدود میباشد.
عوارض مصرف پودرهای چاقی:
عوارض مصرف داروهای غیرمجاز چاقی بسیار متنوع و خطرناک و بعضاً جبرانناپذیر بوده و بسته به میزان مصرف و مدت زمان مصرف متغیر میباشد، ذیلاً به بررسی تعدادی از عوارض مهمتر آنها اشاره میشود.
1- چاقی:
افزایش بیرویه اشتها و احتباس آب و املاح معدنی در بدن (چاقی کاذب) از عارضههای جانبی پودرهای چاقی است. البته این نوع چاقی از نوع کاذب و موقت میباشد که به محض ترک مصرف دارو این نوع چاقی از دست میرود لیکن عوارض منفی دارو بعضاً تا آخر عمر به همراه مصرفکننده خواهد بود.
2- تورم:
کورتونهای موجود در پودرهای چاقی موجب دفع پتاسیم و جذب سدیم میشوند. این فرآیند موجب احتباس آب در بدن و ایجاد چاقی کاذب در افراد مصرفکننده پودرهای چاقی میگردد. مصرف نمک موجب افزایش تورم حاصله میگردد.
3- پوکی استخوان:
کورتون موجود در پودرهای چاقی مانع فعالیت سلولهایی میشود که در استخوانسازی و رسوب کلسیم در استخوانها نقش دارند. از سوی دیگر از جذب کلسیم در روده جلوگیری میکند، در نتیجه کلسیم از استخوانها برداشته میشود و به درون خون راه مییابد. این دو فرآیند موجب پوکیاستخوان میشود.
4- مشکلات چشمی:
مصرف طولانی کورتون احتمال ابتلا به آب مروارید و گلوکوم (آبسیاه) را نیز زیاد میکند.
5- اختلال حافظه:
مطالعات جدید نشان داده است با مصرف پودرهای چاقی حاوی کورتون، فعالیتهای مربوط به حافظه دراز مدت مانند استعداد یادگیری، یادآوری سریع و یادآوری با تاخیر کاهش مییابد.
6- افزایش میزان چربی بدن:
یکی از عوارض استفاده زیاد از پودر های چاقی افزایش میزان چربی است. این حالت به علاوه تورم بدن باعث پُفکردن فرد شده و علامتی به نام صورت ماه ایجاد میکند. البته صورت از لحاظ زیبایی مثل ماه نمیشود بلکه مثل ماه گرد میشود.
7- تاخیر در رشد کودکان و نوجوانان:
استفاده مکرر از پودرهای چاقی بهدلیل تخریب پروتئینهای بدن باعث تحلیل رفتن عضلات میشود و
مصرف پودرهای چاقی موجب تاخیر در رشد کودکان و نوجوانان میشود.
8- سکته قلبی:
استفاده از مقادیر بالای پودرهای چاقی موجب افزایش احتمال نوع خاصی از بینظمی ضربان قلب که یکی از عوامل اصلی سکته مغزی است، میشود.
9- علاوه بر اینها استفاده از پودرهای چاقی موجب تضعیف سیستم ایمنی بدن، عدم بهبود یا تأخیر در درمان عفونتها، سردرد، سرگیجه، عصبانیت، افسردگی، هیجانپذیری، اختلالخواب، جوش های سرسیاه (آکنه) ، رشد موهای زائد، ناراحتی معده، افزایش فشار خون، تاخیر در بهبود بیماریهای عفونی و زخم ها، انواع دیابت، کبودی سیاه و آبی رنگ روی پوست، التیام دیر هنگام زخمهای موجود در بدن، بیماریهای کبدی خصوصاً کبد چرب، نازک و حساس شدن پوست، زخم معده، سرکوب و ایجاد بحران در عملکرد غده فوق کلیوی، درد یا ضعف عضلانی، افزایش تعریق، تشنگی شدید و اختلال در قاعدگی زنان نیز میشود. با عنایت به خطرات مصرف فرآوردههای غیرمجاز چاقی تاکید میشود از مصرف فرآوردههای یاد شده جداً خودداری نمائید. تنها راهحل افزایش وزن مراجعه به مشاورین تغذیه و رژیم درمانی و پیروی از رژیمهای غذایی و توصیههای مربوطه بوده و عطاریها، باشگاهها، شبکههای ماهوارهای و سایتهای اینترنتی طبق قانوع صلاحیت تجویز و فروش پودر و قرصهای چاقی و لاغری را ندارند.
تدوین و گردآوری: مصیب محمدی
کارشناس ارشد تغذیه، مسئول اداره نظارت و ارزیابی فرآوردههای طبیعی، سنتی و مکمل معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی کردستان